T'LİK HATTI

HAT SANATI VE İRAN İLE İSLAM’LA OLAN BAĞILANTISI

İran’ın geleneksel güzel sanatlarından biri de hat sanatıdır. Güzel yazı sanatı veya hattatlık, estetik özelliklere sahip olan güzel yazma sanatıdır.  Bu sanatla gerek hobi olarak gerekse mesleki anlamda ilgilenen kişi ise hattat ya da güzel hat sanatçısı olarak tanımlanır. Güzel hat sanatı, bir metnin yazılışının ötesinde yazıya estetik değerler kazandırmayı ve görsel olarak da ondan zevk alınmasını sağlamayı amaçlamaktadır.  Bu yüzden hattatlığın, yazıların düz ve  sade bir biçimde yazılması,  harflerin tasarlanması ve sayfaların düzenlenmesi gibi süreçlerden  farklı olduğu herkesçe bilinmektedir.

İslamiyet’ten önce İran genelinde çivi, Pehlevi ve Evista yazıları revaçtaydı ; ancak İslam dininin yayılması ile İranlılar da Arap alfabesi ve hattını benimsediler.  Arap yazısının ve yazı şeklinin bugünkü biçimini alması ise İslamiyet’in başlangıcına tekabül etmektedir. Bu dönemden itibaren Arap yazısı da gelişmeye başlamış, hattatlık ise Müslümanlar arasında hep özel bir konuma sahip olmuştur. Çünkü Müslümanlar hattatlığın temelinde vahiy kelamının yattığını, bu yüzden de bu sanatı vahiy kelamının görsel biçimi olarak addetmekte ve onun, sanatların en hassı ve üstünü olduğu kanaatindedirler. Hal böyleyken Müslümanlar güzel hattı sırf Kur’an ayetlerini yazmak için değil tüm sanat dallarında kullanmaya başladılar. Ortak karakterlere sahip olan Fars ve Arap alfabelerinin yazıldığı ve yazının adeta bir resim gibi işlendiği bu sanatta, genel olarak Kur’an ayetlerinin yanısıra hadisler,rivayetler ve İslam aleminin ulu şahsiyetlerinin sözleri ayrıca İran şiirlerinin son derece içe işleyen yapıtları da yazıya geçirilir.

İranlılar bu sanat dalında en ufak estetik noktaları dahi gözardı etmemiş, hattatlığı diğer görsel sanat dallarının omurgası olarak addedip benimsemişlerdir. Sanatsever İranlıların çabaları sonucunda Kuran-ı Kerim kitabeti ve hattatlık sanatı bu coğrafyada doruğa ulaşmış ve büyük isimler de bu alanda boy göstermişlerdir.  İran’da hattatlık sanatı halen güçlü bir şekilde hayatta, ayrıca bu sanatın İran’daki yaygın sanat dalları arasında estetik geçmişinin izlerini  görmek de mümkündür.

İLGİLİ YAZILAR